zaterdag 15 juni 2013

'De illusie dat de "tewerkstelling" misschien best zou meevallen'.
Anet Bleich in de Volkskrant

In de Volkskrant van vandaag recenseert Anet Bleich het - overigens heel mooie - boek van Bernard Wasserstein over Gertrude van Tijn, die tijdens de bezetting hoofd was van de afdeling Hulp aan Vertrekkenden van de Joodse Raad.
Hoe kon ze dat doen, vraagt Bleich zich met Wasserstein af, om te antwoorden dat Van Tijn haar werk zag als 'zorg en filantropie'. En dat was niet zo vreemd:
natuurlijk voedden de gedetailleerde instructies over wat je allemaal moest meenemen naar het Oosten - geen koffer maar een rugzak, tandpasta, norit tegen diarree, stevige schoenen, een mooi boek enz. - de door de nazi's zorgvuldig in stand gehouden illusie dat de 'tewerkstelling' misschien best zou meevallen.
Oftewel: Van Tijn werkte mee aan de deportatie vanuit de gedachte dat ze erger voorkwam, namelijk dat de gedeporteerden zonder stevige schoenen en norit zouden vertrekken. Haar collaboratie wordt begrijpelijker als je haar onwetendheid in ogenschouw neemt.
Ik denk dat Bleich daar helemaal gelijk in heeft. Maar in haar recensie van mijn boek in het NIW in november vorig jaar noemde ze precies diezelfde redenering, toegepast op niet-Joodse medeplichtigen, 'simplistisch', 'demagogisch' en 'goedpraterij'.

1 opmerking:

Harry Melkman zei

Ik reageer omdat u appels met koeien vergelijkt. In het geval van Gertrud van Tijn is er duidelijk sprake van verdringing, echter in het geval waaronder u de rescencent Anet Bleich aanvalt waren er meer middelen ter bschikking om de waarheid te weten te komen. U meet met twee maten.
Overigens is het maar zeer de vraag of de top van de Joodsche Raad niets van de Shoah afwist.